هم اندیشی"دولت و برنامه‌ریزی" در ایران در بنیاد باران برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی بنیاد باران، بایزید مردوخی و حمیدرضا برادران شرکا در نشست هم اندیشی «بررسی دولت و نظام برنامه ریزی در ایران» که با حضور شماری از جوانان فعال در عرصه های اجتماعی در محل بنیاد باران برگزار شد سخن گفتند و به پرسش های جوانان پاسخ گفتند.

در این جلسه دکتر بایزید مردوخی با یادآوری این مساله که در کشور ما سالهای متمادی سلسله های گوناگونی روی کار می آمدند و هیچ برنامه ی توسعه ای وجود نداشت، گفت: در دوران معاصر افکار و ایده هایی از طریق روشنفکران نفوذ کرد و آنان را به این نتیجه رساند که می توان به گونه ای دیگر نیز زندگی کرد. این اتفاق آغاز جنبش مشروطه بود، اما علی رغم ورود ایده ها، راهکارها وارد کشور نشد.

وی تاکید کرد: این ایده ها با فرهنگ و ساختار اجتماعی ایران سازگاری نداشت.

این کارشناس برنامه ریزی با اشاره به چگونگی تاسیس سازمان برنامه ریزی در ایران، گفت: با روی کار آمدن سلسله ی پهلوی، اقدامات زیربنایی مانند تاسیس راه آهن و... هم صورت گرفت. اما پس از سقوط رضاخان کشور دچار وضعیت آشفته یی شد و این مساله در بین سالهای 20-1310 باعث شکل گیری این تفکر شد که باید کاری برای مملکت کرد که در این راستا پیشنهاد بوجود آمدن نقشه یی برای کشور، از سوی دلسوزان مطرح شد و سال 1327 آغاز دوره ی هفت ساله ی برنامه ی توسعه ی عمرانی کشور بود.

مردوخی در ذکر محتوای این برنامه ها افزود: برنامه ی اول عبارت از تعدادی پروژه بود که تا حدودی هم اجرا شدند و ثبات نسبی نیز در کشور ایجاد شد و برنامه ی دوم نیز به همین گونه بود. با ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28 مرداد 1332 نیز بسیاری از جهت گیری ها تغییر یافت. در برنامه ی سوم هم برنامه های زیربنایی و تولیدی تنظیم شد که برنامه ی چهارم نیز نسبتا کامل و سرانجام برنامه ی پنجم تکامل یافته ی برنامه های قبلی بود.

وی افزود: برنامه ی ششم توسعه در سازمان برنامه ریزی تهیه شد که محتوای آن جاه طلبانه و خواهان رشد سریع بود. این برنامه الگوی رشد کره ی جنوبی را در نظر داشت و بدلیل مشکلات منابع و دستورات شاه نیز تا پیش از انقلاب کامل نشد.

این کارشناس عالی سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق با اشاره به تاریخ برنامه ریزی پس از انقلاب اسلامی گفت: در سال 1361 در سازمان برنامه ریزی تلاش برای تنظیم یک برنامه برای سالهای 66-1362 آغاز شد که ضمن برقراری ارتباط با مجلس شورای اسلامی، زمینه برای اجرای برنامه ی اول توسعه فراهم شد.

مردوخی افزود: پس از جنگ تحمیلی، برنامه ریزان ساختن زیربنای اقتصاد را در نظر داشتند. در دوره ی سازندگی، کارهای زیربنایی و عمرانی بسیاری انجام شد، اما در زمینه ی تولید کاری صورت نگرفت. برنامه ی دوم هدف کوچکی داشت، اما برنامه ی سوم متوجه اصلاحات ساختاری بود.

برنامه ریزان به این نتیجه رسیدند تا زمانی که ساختار اصلاح نشود، برنامه ها نیز عملی نمی شود. در این برنامه نوآوری های بی سابقه ای بود، اما مشکل بی کاری و فشار تورمی نیز وجود داشت. وی تاکید کرد: در این دوره ساختارهای کشور تا حدودی اصلاح شد و برنامه ی سوم جامع ترین سند بود که هیچ برنامه ای مانند آن تمام مسائل را هدف نگرفت.

مردوخی با اشاره به اهمیت نقش مردم در برنامه ریزی گفت: برنامه های توسعه بوروکراتیک بود و مردم نقش بسیار کمی در آن داشتند که یکی از سوالات در نظام برنامه ریزی این مساله است که چگونه نظر مردم در تنظیم برنامه ها موثر باشد و آنان در این زمینه مشارکت کنند. رئیس جمهوری وقت نیز تاکید داشت که برنامه ای مردمی که نیازهای مردم را در نظر بگیرد، تنظیم شود.

دکتر مردوخی همچنین تاکید کرد: نمی توان برنامه را بر مبنای ساختارهای نامناسب طراحی کرد و دلیل نزول رتبه ی ایران در برنامه ریزی (از 86 به 101)عملکرد دولت است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: امروزه کوچکترین تاخیر در اجرای برنامه ها باعث ایجاد عقب ماندگی بسیاری می شود. مردوخی با اشاره به تاثیر نظام برنامه بر فرهنگ جامعه گفت: برنامه نمی تواند فرهنگ را طراحی کند و فقط می تواند وسایل آن را تامین کند.  دولت است که توانایی برنامه ریزی در این زمینه را دارد.

این استاد دانشگاه در پایان سخنان خود با اشاره به اینکه افزایش ظرفیتهای مادی و معنوی جامعه برای رسیدن به اهداف، تعریف توسعه ی اقتصادی است، تاکید کرد: ایجاد اشتغال و درآمد از طریق برنامه ریزی اقتصادی میسر است.

در ادامه ی این جلسه ی هم اندیشی، دکتر حمیدرضا برادران شرکا نیز طی سخنانی با اشاره به اینکه حدود 90 درصد اقتصاد کشور وابسته به نفت است و براساس قانون این سرمایه ملی کاملا در اختیار دولت است، گفت: نفت سرمایه ای بین نسلی است و باید به فکر نسل های بعدی هم بود.

وی با تاکید بر این مساله که جامعه ی ما برنامه پذیر نیست، گفت: عدم مشخص بودن برنامه و نامشخص بودن خواسته های مردم دلیل عدم موفقیت برنامه ریزی در کشور است و در الین شرایط کشور حتما نیازمند برنامه ریزی است و کنار گذاشتن سازمان مدیریت و برنامه ریزی زنگ خطری است که برنامه ها را چه کسی می خواهد اجرا کند.

 وی افزود: در کشورهای غربی بنگاههای اقتصادی، برنامه ها را در خارج از دولت تنظیم می کنند و تا آن زمان که این نهادها در ایران شکل بگیرند، نیازمند حضور سازمان مدیریت و برنامه ریزی هستیم.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی در دولت اصلاحات با اشاره به اینکه در برنامه ی چهارم  در حال ورود به اهداف توسعه ای بودیم، گفت: توسعه ی پایدار با رویکرد جهانی هدف دائمی این برنامه بود که تبدیل شدن کشور به رتبه ی اول در منطقه نیز در نظر بود. اما در ایران استراتژی های مدونی وجود ندارد که با تغییر دولتها دگرگون نشوند.

برادران شرکا افزود: قبل از تنظیم برنامه ی چهارم توسعه مطالعاتی انجام شد که نتیجه ی حاصل از آن، این نکته بود که اقتصاد ایران، ساختاری سنتی-تجاری دارد که باید به سمت ساختار تولیدی-مدرن برود.

وی با انتقاد از این مساله که جامعه منتظر تجویز نسخه ای آماده ی اجرا بود، گفت: هر برنامه ای که باید اجرا شود، نیازمند توجه به ساختارهاست.

وی پیرامون خصوصیات برنامه ی چهارم توسعه گفت: در این برنامه در راستای اینکه دولت متولی امور سیاسی کشور نباشد، تشکیل احزاب پیش بینی شده بود و در امور اجتماعی و فرهنگی نیز NGO ها در نظر گرفته شده بودند که اگر به این برنامه ها می رسیدیم به کشوری توسعه یافته تبدیل می شدیم.

برادران شرکا افزود: در شرایطی که متوسط درآمد نفتی 60 دلار شده است، سازمان برنامه ریزی کشور تعطیل می شود.

وی در پایان اظهارات خود گفت: در برنامه ی چهارم توسعه 175 میلیارد دلار درآمد ارزی پیش بینی شده بود که دردو سال اول آن بیش از 130 میلیارد دلار آن بدست آمد و با این وضع باید نرخ رشد اقتصادی به 10درصد می رسید، در حالی که هم اکنون این رقم5/5 درصد است و دلیل آن نیز عدم تخصیص مناسب منابع است